Blauwe envelop blijft voor mensen die niet vaardig zijn op de computer

Kort vóór het zomerreces is het eindelijk definitief beklonken in de Tweede Kamer: mensen die niet (meer) overweg kunnen met een computer ontvangen automatisch de berichten van de Belastingdienst in een blauwe envelop, als zij daarom vragen. Deze regeling geldt voor onbepaalde tijd.

Digitalisering berichtenverkeer Belastingdienst
De Belastingdienst wilde op grond van de recente Wet elektronisch berichtenverkeer Belastingdienst het berichtenverkeer stapsgewijze over een periode van ongeveer 7 jaar vrijwel geheel digitaliseren. Mensen die niet (meer) gebruik kunnen maken van een computer zouden naar de Belastingdienst toe kunnen gaan of zich tot anderen kunnen wenden om te helpen bij het contact met de Belastingdienst via de computer.

Verzet
Daar is veel verzet tegen gerezen. Het maakt mensen die niet mee kunnen komen in de toenemende digitalisering nog afhankelijker, terwijl we als samenleving juist willen dat mensen langer zelfstandig blijven. Verder dwingt het mensen iets met anderen te delen dat ze wellicht liever voor zichzelf houden. De Belastingdienst wilde zijn voorgenomen werkwijze aanvankelijk niet aanpassen. Velen hebben geklaagd bij de Nationale Ombudsman, waarop deze besloot een eigen onderzoek in te stellen. Ook de Werkgroep Ouderenbeleid PvdA Drenthe heeft zijn bezwaren kenbaar gemaakt bij de Nationale Ombudsman.

Rapport Nationale Ombudsman
In april jl. kwam het rapport van de Nationale Ombudsman ‘Het verdwijnen van de blauwe envelop’ uit. Hij concludeerde dat de Belastingdienst de belangen van mensen die berichten niet digitaal kunnen of willen ontvangen, uit het oog heeft verloren. Zie ook het artikel Belastingdienst moet ook via de post berichten naar burgers kunnen blijven sturen elders op onze website.

V.l.n.r.: Ombudsman Van Zutphen en Staatssecretaris Wiebes

Staatssecretaris komt aan bezwaren tegemoet
Ondertussen kwamen staatssecretaris Wiebes en daarmee de Belastingdienst onder druk van de klachten en van de Tweede Kamer stapje voor stapje iets tegemoet aan de klachten. De Nationale Ombudsman  heeft het laatste zetje gegeven. In een brief van 10 mei aan de Tweede Kamer schrijft de staatssecretaris onder andere:
Als mensen geen computer met internet hebben, geen hulp in de omgeving, en als machtigen voor hen ook geen oplossing biedt, kunnen zij een papieren kopie krijgen van de brieven die de Belastingdienst alleen nog in de Berichtenbox bezorgt. Als zij bellen naar de Helpdesk digitale post, worden zij op een lijst gezet voor toezending van een papieren kopie van het naar hun Berichtenbox verzonden bericht. Ze krijgen daarvan ook een papieren bevestigingsbrief. De Belastingdienst is ruimhartig bij het op de lijst zetten van mensen, tenzij evident is dat zij hun berichten ook digitaal kunnen lezen.

Tweede Kamer tevreden
De Tweede Kamer is in juni jl. akkoord gegaan met deze aanpassing van de voorgenomen werkwijze van de Belastingdienst.

Over de gevolgen van digitalisering bij de overheid in het algemeen
(Onderstaande passages zijn overgenomen uit Dit is geen Bejaardennota)
De problemen van de “blauwe envelop” mogen voorlopig opgelost lijken, maar is de aanleiding van de onrust wel goed bij de overheid doorgedrongen?

Digitalisering brengt zonder meer voordelen met zich mee. Veel ouderen kunnen echter alleen met hulp van derden aan het digitale verkeer deelnemen, hetgeen de afhankelijkheid sterk vergroot. Hulp vragen draagt niet bij aan het zelfrespect. Digitalisering is voor veel ouderen een voor het zelfbewustzijn ontluisterend probleem. Van ouderen mag verwacht worden dat zij proberen mee te gaan met de tijd. Dat is hun eigen voordeel. Maar is het overheidsbeleid voldoende gericht op inclusief denken t.a.v. die ouderen die anders het gevaar lopen buiten de maatschappij te komen staan?

Voor mensen die ver van hun arbeidsverleden af zijn komen te staan, geen of veraf wonende kinderen of jongere vrienden hebben, kan deze snelle digitalisering van de maatschappij een gevoel van “er buiten staan” opleveren. Dat is een pijnlijk, overbodig makend gevoel. Digitalisering zorgt nu al voor uitsluiting van digibeten en mensen die niet meekomen; de prijs is eenzaamheid; en dat geldt massaal voor ouderen. Wij denken dat dit erger wordt.